نگرش امروز -در روزهای گذشته برگزاری مراسم نوروز در چند منطقه کردنشین کشور از جمله اشنویه و سنندج با حاشیه‌هایی همراه بوده و تعدادی از هموطنان کُرد در این مناطق توسط نیروهای نظامی و امنیتی بازداشت شده‌اند. خبرهای رسیده نشان می‌دهد از ۳۰ بازداشت شده نوروزی، ۱۱ نفر آزاد شده‌اند و ۱۹ نفر هنوز در بازداشت هستند. برای پیگیری این مسئله با برخی چهره‌های شناخته شده و فعالان اجتماعی استان کردستان گفت‌وگو کردیم تا بدانیم اصلا دلیل بازداشت چه بوده و تا کنون چه اقدامی برای آزادی این افراد صورت گرفته است.
محسن رضوی عضو شورای رهبری «جبهه متحد کرد» می‌گوید: تقریبا از دهم اسفند ماه احضار‌ها و اخطاریه‌ها شروع شد. بیشتر فعالان فرهنگی را احضار کرده و از آنها تعهد گرفتند که در نوروز هیچ فعالیتی نداشته باشند، اما دستگیری‌ها از ۲۸ و ۲۹ اسفند و تقریبا از شروع مراسم نوروزی آغاز شد.
وی با بیان اینکه این بازداشت‌ها از پیرانشهر آغاز و به اشنویه کشیده شد و به سنندج رسید، می‌افزاید: اوج دستگیری‌ها در سنندج بود که حدود ۳۰ نفراز فعالان فرهنگی را دستگیر کردند. در حال حاضر هم ۱۹ نفر همچنان در بازداشت به سر می‌برند، چند نفر از فعالان فرهنگی پیرانشهر، اشنویه، سلماس و خوی هم دستگیر شده‌اند. آنطور که خبر داریم روزهای گذشته نیز دوباره عده‌ای از فعالان فرهنگی را دعوت کرده‌اند.
عضو شورای رهبری «جبهه متحد کُرد» خاطرنشان می‌کند: در میان افرادی که در مراسم عید نوروز بازدشت شده‌اند یک دختر نوجوان ۱۴ ساله بود که بعد از ۲۴ ساعت با تعهد والدینش آزاد شد، همچنین خانمی ۷۵ ساله با همسرش در مراسم عید نوروز بازداشت شدند که همچنان در بازداشت هستند. بیشتر بازداشت‌شدگان افرادی بودند که با نماد کُردی در مراسم نوروزی «پارک کودک آبیدر» سنندج بازداشت شدند. ظاهرا گفته‌اند اتهام آنها پوشیدن جامانه (نماد کردی که مردم از قدیم به سرشان میبندند و بخشی از لباس کردی است) یا نماد کردی به کمر بسته می‌شود، بوده است.
او عنوان می‌کند: هر یک از قومیت‌های ساکن در سرزمین ایران، از نوروز خوانشی دارد و این خوانش‌ها در کنار هم می‌تواند آینه‌ای تمام‌قد از این رسم کهن را ارائه دهد. اینکه ما یک خوانش مختص به خود را داشته باشیم، مساله‌ای عجیب و غریب نیست. اینکه یک فرد بتواند آنگونه که دلش می‌خواهد مراسم و جشن‌هایش را برگزار کند از ابتدایی‌ترین حقوق یک انسان است.
رضوی تاکید می‌کند: در جشن نوروز هیچ رفتار و نماد ساختار شکنانه‌ای وجود نداشت و علت این بازداشت‌ها برای ما نامشخص است. تعجب میکنم، در حالی که کشور‌های مدرن جهان میلیون‌ها دلار خرج می‌کنند تا یک روز مردمشان شاد باشند، آن وقت ما با هزینه خود و با استفاده از توانایی‌ها و پتانسیل‌های خودمان و بدون هیچ چشمداشتی می‌خواهیم یک روز شاد باشیم و متاسفانه اینها میلیون‌ها تومان خرج می‌کند که نگذارد ما شاد باشیم، واقعا نمی‌دانم برای توجیه این گونه مدیریت جامعه چه توجیه عقلانی دارند.
آنطور که او می‌گوید در ایلام نیز مشکلاتی وجود داشته است به گفته فعالان فرهنگی ایلام، با برگزاری مراسم مخالفت شده و شرایطی تعیین کرده بودند که می‌توانست مراسم نوروز را از محتوا به کلی خالی کند مانند جدا کردن زن و مرد. البته ظاهرا این برخورد‌ها فقط مختص یک طیف خاص است زیرا در مراسمی که خودشان در جا‌های مختلف مثل ورزشگاه‌ها برگزار کرده‌اند، زنان و مردان ایران در کنار هم بودند. در واقع قید و بند‌هایی که برای ما گذاشتند را خودشان رعایت نکردند. سوال این است که آیا عملا می‌شود جمعیتی بالغ بر بیش از ۲۰ یا ۳۰ هزار نفر را که در خیابان جمع شده و جشن می‌گیرند را زنانه و مردانه کرد؟
عضو شورای رهبری جبهه متحد کرد تصریح می‌کند: شورای شهر و شهرداری‌ها با اجرای مراسم موافق بودند، اما برخی نهادهای امنیتی مانع‌تراشی می‌کردند لذا اعتقاد داریم این نوع برخورد‌ها یک سیاست برای مبارزه کردن با فرهنگ قومیت‌ها و نهادهای ملی است. تنها راهکار هم آن است که افراد هدایت‌کننده چنین برخورد‌هایی به این نتیجه برسند که راهشان کاملا اشتباه است و نباید در مقابل مردم خودشان قرار بگیرد چرا که هیچکس نمی‌تواند در مقابل اراده مردم قرار بگیرد.
عثمان مزین وکیل دادگستری نیز با نگاهی به قوانین، درباره بازداشت هموطنان کُرد در مراسم جشن نوروز می‌گوید: براساس قوانین کشور دولت‌ها موکلف به حمایت از حقوق اقلیت‌ها و حفظ آداب، مناسک، مراسم و آیین‌های آنها هستند و حتی وظیفه دارند برای این موضوع بودجه نیز اختصاص بدهند علاوه بر آن باید از ابنیه تاریخی و باستانی آنها نیز حراست کنند.
او ادامه می‌دهد: اصول ١٩ و ٢٠ قانون اساسی و فصل سه این قانون که بر حقوق ملت اشاره دارد نیز بر این امر تصریح دارد؛ لذا دولت باید به این تکلیف عمل کند اما متأسفانه به این تکلیف قانونی خودش عمل نمی‌شود. در سنوات اخیر مردم خودشان مناسکی مانند اعیاد آیینی، رسوم تاریخی و مراسم ملی خودشان مانند عید نوروز و جشنهای محلی را برگزار می‌کنند. نکته آنکه دولت علاوه بر اینکه به وظیفه خود عمل نکرده و از آنها حمایت نمی‌کند، مانع برگزاری مراسم هم می‌شود.
به گفته این حقوقدان، اگر در مناطقی مانند «ربط» و «سیسر» یا «نستان» از توابع سردشت یا سایر شهر‌ها مردم قصد برگزاری مراسم را داشته باشند، مانع برگزاری می‌شوند کما اینکه امسال در سردشت سه روز پیش از آغاز سال جدید و برگزاری مراسم نوروز، راه ورودی به «سیسر» را مسدود کردند تا مراسم برگزار نشود.
او می‌گوید: متاسفانه امسال این دستگیری‌ها وسیع‌تر شد و شهر‌های جنوب آذربایجان غریی و برخی شهر‌های استان کردستان را هم در برگرفت و بانیان این جشن و شرکت‌کنندگان در آن را احضار یا دستگیر کردند. به نظر می‌رسد هدف از این نوع برخورد‌ها آن است که مردم به‌طور کلی حقوق فرهنگی خود را مطالبه نکرده و از آن صرف‌نظر کننند تا به مرور برگزاری این آیین‌ها به دست فراموشی سپرده شده و با گذشت زمان از بین بروند.
مزین یادآور می‌شود: مسؤل حفظ این آیین‌ها و رسوم به به طریق اولی دولت است. اکنون که دولت به وظیفه خود عمل نمی‌کند، دلیلی هم ندارد که مانع‌تراشی بکنند. این درحالیست که دولت بدون توجه به نیاز‌های مردم، بودجه‌هایی را به برگزاری برنامه‌ها و رسومی اختصاص داده که متناسب با آئین و فرهنگ این مناطق نیستند، لذا مردم به حق انتظار دارند امکانات فرهنگی متناسب به به فرهنگ‌شان اختصاص دهد.
این حقوقدان با بیان اینکه مراسم نوروز رنگ و بویی ملی دارد و در مناطق کُردنشین هم با رسومی مانند آتش روشن کردن و پایکوبی برگزار می‌شود، اظهار می‌کند: متاسفانه مسئولان محلی به این درک نرسیده‌اند که برگزاری این رسوم، نیاز بدیهی و از حقوق فرهنگی مردم این مناطق است و به همین علت به مخالفت با آن دست می‌زنند. وقتی هیچ شناختی از وضعیت منطقه و فرهنگ و خواست مردم آن وجود ندارد، تنها راه را در ایجاد محدودیت و ممانعت برای برگزاری رسوم مردم می‌بینند.
به گفته مزین در سردشت سه مقام شاخص شهر یعنی نماینده مجلس، فرماندار و امام جمعه شهر برای مردم پیام مشترک تبریک نوروزی صادر می‌کنند، اما برای مردم این حق را قائل نمی‌شوند که آیین‌های خودشان را برگزار کنند، آئین‌هایی که اگر برگزار نشود به فراموشی و نابودی دچار می‌شوند.
وی درباره واکنش نمایندگان این مناطق در مجلس نسبت به بازداشت‌های نوروزی می‌گوید: این نمایندگان هیچ واکنشی نشان نداده‌اند. نمایندگان اساسا دغدغه حقوق فرهنگی مردم را ندارند. این درحالیست که این نمایندگان می‌توانند با تدوین قوانین مناسب مانع از بین رفتن آیین‌های ملی و محلی شوند.
